Η διαχείριση των κενών συσκευασιών ΦΠΠ και η ευθύνη του Δήμου Δράμας

Άρθρο του Τερζίδη Γιώργου, Γεωπόνου – Μέλους ΣΕ Project Δράμα 2020

Το πρόβλημα της διαχείρισης των κενών συσκευασιών φυτοπροστατευτικών προϊόντων είναι ένα πρόβλημα εθνικό που απασχολεί την ελληνική κοινωνία εδώ και πολλά χρόνια.

Τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα (ΦΠΠ) είναι χημικές ενώσεις που καταπολεμούν εχθρούς και ασθένειες των φυτών και έχουν στόχο να θανατώνουν ή να ελέγχουν τον πληθυσμό των ζώντων οργανισμών. Για το λόγο αυτό μπορούν εν δυνάμει να καταστούν επικίνδυνα για τον άνθρωπο ανάλογα με το βαθμό τοξικότητάς τους.

Οι συσκευασίες στις οποίες περιέχονται κατατάσσονται στα επικίνδυνα απόβλητα. Τα ΦΠΠ διεισδύουν στον ανθρώπινο οργανισμό από το στόμα, το δέρμα και μέσω της αναπνοής προξενώντας ανεπανόρθωτες βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό. Η μεθοδολογία διαχείρισης των κενών πλαστικών συσκευασιών ΦΠΠ σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο περιλαμβάνει κυρίως την τεχνική του τριπλού ξεπλύματος ώστε να καταστεί αυτό, αστικό απόρριμμα.

Στη χώρα μας μέχρι σήμερα τις κυριότερες πρωτοβουλίες έχουν αναλάβει ο Ελληνικός Σύνδεσμος Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ) σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) καθώς και ορισμένες ιδιωτικές εταιρείες με πιλοτικά προγράμματα και τη συνέργεια πάντα ορισμένων ενδιαφερόμενων Ο.Τ.Α.

Η μεθοδολογία που είχε αναπτυχθεί στις περισσότερες περιπτώσεις μέχρι πρόσφατα ήταν σε γενικές γραμμές η ακόλουθη:

Ο ΕΣΥΦ αναλάμβανε την υποχρέωση να εκπαιδεύσει και να ενημερώσει τους αγρότες σχετικά με τον τρόπο και τη μέθοδο πραγματοποίησης του τριπλού ξεπλύματος των κενών συσκευασιών ΦΠΠ.

Η ΕΕΑΑ αναλάμβανε να παρέχει τους ειδικούς σάκους πολυαιθυλενίου που θα χρησιμοποιούνταν για την προσωρινή αποθήκευση των πλυμένων κενών συσκευασιών.

Ο Δήμος αναλάμβανε την υποχρέωση να καθορίσει τα σημεία συλλογής των κενών συσκευασιών εντός των ορίων του καθώς και την συχνότητα συλλογής (2 ή 3 φορές το χρόνο) αυτών. Επίσης, διέθετε για τις ημέρες συλλογής φορτηγό αποκομιδής απορριμμάτων (για ανακύκλωση), το οποίο θα έκανε και την μεταφορά προς το κοντινότερο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) ή οπουδήποτε αλλού καθοριζόταν. Το κόστος κίνησης του απορριμματοφόρου προς το οριζόμενο ΚΔΑΥ αναλάμβανε να καλύψει ο Δήμος.

Επίσης, ο Δήμος προμήθευε τις ειδικές σακούλες πολυαιθυλενίου (που παρείχε η ΕΕΑΑ) στα καταστήματα πώλησης γεωργικών εφοδίων, τα οποία εν συνεχεία θα είχαν την ευθύνη να παραδίδουν την  σακούλα στους αγρότες. Τέλος, έπρεπε να παρέχει την σχετική ενημέρωση για το πρόγραμμα στους αγρότες.

Τα προγράμματα αυτά σταμάτησαν σχετικά πρόσφατα από το υπουργείο όταν απαγόρεψε την μεταφορά των απορριμμάτων αυτών στα ΚΔΑΥ. Η αιτία ίσως να οφείλεται στη θεώρηση πως το τριπλό ξέπλυμα δεν ήταν βέβαιο πως θα καθιστούσε τα απορρίμματα αυτά μη τοξικά. Επιπλέον, δεν υπάρχει στη χώρα μας υψικάμινος με τον κατάλληλο εξοπλισμό για την ασφαλή καταστροφή απορριμμάτων με υπολείμματα ΦΠΠ και έτσι το κόστος απόσυρσής τους καθίσταται πολύ υψηλό.

Τη στιγμή αυτή λοιπόν, φαίνεται πως οι Ο.Τ.Α αντιμετωπίζουν σημαντικές θεσμικές και τεχνικές δυσκολίες, όμως η σημαντικότερη δυσκολία σε τέτοια εγχειρήματα είναι η εμφύσηση της κατάλληλης νοοτροπίας συνεργασίας μεταξύ των εν δυνάμει ενδιαφερόμενων μερών. Είναι πολύ δύσκολο να πειστούν οι παραγωγοί να αλλάξουν συνήθειες και να ακολουθήσουν ορθές πρακτικές διαχείρισης, να συνεργαστούν με υπηρεσίες και γεωργικά καταστήματα και μαζί να αποτελέσουν μια ομάδα με κοινό στόχο. Η νοοτροπία αυτή απαιτεί χρόνο, δειλά βήματα και επιμονή.

Για το λόγο αυτό, ο Δήμος θα πρέπει αρχικά να επιχειρήσει να ανοίξει δίαυλους επικοινωνίας με όλους τους αρμόδιους φορείς (ΔΑΟΚ, Καταστήματα πώλησης Γεωργικών φαρμάκων, Συνεταιρισμούς, Ομάδες Παραγωγών, ΕΣΥΦ, ΕΕΑΑ, ιδιωτικές εταιρείες ανακύκλωσης, άλλους Δήμους που έχουν εφαρμόσει ανάλογα προγράμματα π.χ. Βέροιας, Φαρκαδόνας) ώστε να αποκτηθούν οι κατάλληλες γνώσεις και να καταστούν γνωστές από πρώτο χέρι οι δυσκολίες.

Παράλληλα πρέπει να αναλάβει να οργανώσει εκπαιδεύσεις, ενημερώσεις με δελτία τύπου και ανακοινώσεις μέσω της ιστοσελίδας του για τους παραγωγούς.

Πέρα όμως από την προσπάθεια διαφοροποίησης της κουλτούρας των παραγωγών, ο Δήμος οφείλει να επιχειρήσει να αναπτυχθεί και στα τεχνικά ζητήματα που προκύπτουν. Ενδεικτικά, τέτοια είναι: η «χαρτογράφηση» των σημείων τοποθέτησης συλλογής των κενών συσκευασιών, η εύρεση των κατάλληλων κάδων, η σύνταξη του προγράμματος συλλογής των κενών συσκευασιών, η αναζήτηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων που μπορούν να μειώσουν το κόστος, η έρευνα αγοράς για την εύρεση πιθανών ενδιαφερομένων εταιρειών ανακύκλωσης, η εύρεση εγκεκριμένων από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Φυτοπροστασίας μονάδων ανακύκλωσης στο εξωτερικό καθώς και η εύρεση αδειοδοτημένων εταιρείων υψικαμίνων του εξωτερικού εφόσον αποφασιστεί η πλήρης απόσυρση και καταστροφή των σκευασμάτων.

Οποιοδήποτε σχήμα διαχείρισης για να στεφθεί με επιτυχία πρέπει να στηρίζεται στη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στη διακίνηση των ΦΠΠ και «μπροστάρης» σε μια τέτοια κρίσιμη προσπάθεια για την υγεία των πολιτών και το περιβάλλον μπορεί να είναι μόνο ο Δήμος.

Ο Δήμος πρέπει να κάνει την αρχή. Ήδη εξάλλου τρέχει προγράμματα αδελφοποίησης και ανταλλαγής απόψεων και προτάσεων με Δήμους του εξωτερικού. Η σταδιακή απόκτηση τεχνογνωσίας σε κάθε επιμέρους θέμα μπορεί να αποτελέσει τελικά μια παρακαταθήκη ανεκτίμητης αξίας.

Το Project Δράμα 2020 έχει κάνει πρόταση για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού ήδη από πέρσι και παρότι υπήρχε συμφωνία μέσα στο δημοτικό συμβούλιο για την σοβαρότητα του θέματος, ο Δήμος δεν έκανε απολύτως τίποτα.

Αναγκαζόμαστε λοιπόν να επανέρθουμε ένα χρόνο αργότερα για να φέρουμε και πάλι το θέμα στην επικαιρότητα, λόγω και της εποχής. Περιμένουμε πλέον πράξεις.